تعیین هویت به کمک DNA یا انگشت نگاری DNA (DNA fingerprinting) یکی از قابل اعتماد ترین شیوه های تشخیصی جهت تعیین هویت افراد می باشد. این موضوع از آنجا نشأت می گردد که DNA انسان ها علیرغم شباهت بسیار بالا، دارای اختلافی در حدود ۰٫۱درصد بوده و وجود این اختلاف سبب می شود که بتوان از مارکرهای ژنتیکی برای تعیین هویت و تهیه شناسنامه ژنتیکی افراد استفاده نمود.
موارد کاربرد تست تعیین هویت
- تعیین نسبت والد- فرزندی، برادر-برادر، برادر- خواهر, نوه- پدر بزرگ ، نوه- مادر بزرگ, عمو زادگی
- پزشکی قانونی : برای تشخیص هویت اعضاء گمشده خانواده و بدن اجساد در سوانحی نظیر سیل، زلزله، آتش سوزی ها، سوانح هوایی، زمینی و جنگ ها
- تعیین هویت جنین
- جا به جایی نوزاد پس از تولد
- همسان یا غیر همسان بودن دو قلوها
- رابطه بیولوژیک بین فرزندان یک خانواده در موارد مسائل مربوط به سهم الارث
- پلیس جنایی: موارد جنائی مانند آدم کشی, تجاوز جنسی
- مهاجرت
در این آزمایش نمونه DNA پدر یا مادر فرضی با نمونه فرزند مقایسه میشود.
در صورتی که فرزند هنوز به دنیا نیامده باشد، لازم است از جنین نمونه‌گیری شود و مقایسه نمونه والد با نمونه جنینی انجام گیرد.
منشاء تهیه نمونه از جنین می تواند یکی از روش های ذیل باشد:
۱- قطعات آزاد DNA جنینی در خون مادر که به آن cell free DNA هم می گویند.
۲- نمونه حاصل از CVS و یا آمنیوسنتز.
این مقایسه توسط چندین مارکر ژنتیکی انجام می‌گیرد.
این مارکرها توالی های تکرار شده از DNA هستند که به آن STR) Short tandem Repeat) می گویند.مارکرهای میکروستلایت یا STR (Short Tandem Repeat) مقرهای پلی مورفیکی هستند که شامل توالی های نوکلئوتیدی تکراری پشت سر هم از یک واحد ۲ تا ۷ نوکلئوتیدی می باشند. تعداد این تکرارها که در نواحی اینترون (غیر کد شونده) ژن واقع شده اند در افراد مختلف متفاوت است و این تفاوت می تواند به عنوان مبنای تمیز و تشخیص DNA افراد مختلف به کار گرفته شود.
آنالیز STRها تعداد دقیق واحدهای تکراری را اندازه گیری می کند و از آن می توان در تعیین هویت افراد بهره جست.
از آنجاکه هر فرد نیمی از ژن های خود را از پدر و نیم دیگر را از مادر دریافت می کند بنابراین تکرار این توالی ها در فرزند مشابه والدین است.
از این رو این تفاوت در افراد مختلف می تواند مبنای دقیقی جهت یافتن رابطه والد و فرزندی باشد.